GD&T คืออะไร ?

GD&T ย่อมาจาก Geometric Dimensioning & Tolerancing ซี่งเป็นข้อกำหนดในการเขียนแบบที่ใช้ในการควบคุมขนาด (Size) รูปทรง (Form) การจัดวางทิศทาง (Orientation) และการจัดวางตำแหน่ง (Location) ของพื้นผิว (Feature) ระนาบกลาง (Plane) แกนกลาง (Axis) หรือจุดกึ่งกลาง (Point)

กรอบสัญลักษณ์ GD&T (Feature Control Frame) ในแบบงานจะประกอบด้วยข้อกำหนด 3 ส่วน ได้แก่

1. สัญลักษณ์ลักษณะของการควบคุม (Symbol)

2. ค่าพิกัดความคลาดเคลื่อนทางด้านรูปร่างรูปทรง (Tolerance Value)

3. ดาตั้มอ้างอิง (Datum Reference)

สัญลักษณ์ดาตั้มอ้างอิง (Datum Symbol)

สัญลักษณ์ดาตั้มอ้างอิง เป็นตัวอักษรที่เป็นชื่อของดาตั้มนั้นๆ ที่เขียนในกรอบสี่เหลี่ยม ที่มีขาสมอ (Anchor) กำหนดไปยังตำแหน่งพื้นผิว ระนาบกลาง แกนกลางหรือจุดกึ่งกลางที่ต้องการกำหนดให้ตำแหน่งนั้นเป็นส่วนที่ใช้ในการอ้างอิง

นอกจากนี้ GD&T ยังรวมถึงสัญลักษณ์ปรับปรุง (Modifier Symbol) เป็นส่วนที่กำหนดขึ้นมาในกรอบสัญลักษณ์ GD&T (Feature Control Frame) เพื่อเพิ่มหรือเปลี่ยน ข้อกำหนด เงื่อนไข และความต้องการของตำแหน่งนั้นๆ ดังนั้น GD&T จึงเป็นสัญลักษณ์ที่ผู้ออกแบบกำหนดในแบบงานเพื่อกำหนดความต้องการในแต่ละส่วนของชิ้นงาน เพื่อลดความเข้าใจผิดของผู้อ่านแบบ

ระดับการใช้งาน GD&T

การศึกษาเรื่องสัญลักษณ์ GD&T จะมี 2 ระดับ คือ

• ระดับการกำหนดสัญลักษณ์ GD&T หรือการเขียนแบบ ซึ่งเป็นหน้าที่ของผู้เขียนแบบ/ออกแบบ ซึ่งจะต้องระบุสัญลักษณ์ GD&T และต้องกำหนด Datum อ้างอิงให้สอดคล้องกับเงื่อนไขการประกอบของชิ้นส่วนนั้นๆ ต้องใช้ความรู้พื้นฐานและต้องมีประสบการณ์ในการออกแบบ

• ระดับการแปลความหมายสัญลักษณ์ GD&T หรือการอ่านแบบ ซึ่งอาจจะเป็นการแปลความหมายเพื่อผลิตหรือการแปลความหมายเพื่อการตรวจสอบด้วยเครื่อง CMM เช่น ความหมายของ Datum ความหมายของ MMC ความหมายของ Flatness ซึ่งผู้อ่านแบบจะต้องวิเคราะห์แบบงานให้ถี่ถ้วนก่อนทำการผลิตหรือตรวจสอบชิ้นส่วนนั้นๆ